Kva er økonomiplan?

Det er lovfesta at kommunane i Noreg skal ha ein økonomiplan som viser korleis langsiktige utfordringar, mål og strategiar i kommunale og regionale planar skal følgast opp. Økonomiplanen er også handlingsdelen av kommuneplanen sin samfunnsdel. Planen skal visa heradsstyret sine prioriteringar og løyvingar og dei måla og premissa som økonomiplanen byggjer på. Planen skal omfatta heile verksemda til heradet, vere realistisk, fullstendig og oversiktleg. Kravet om at økonomiplanen skal vere realistisk er eit rettsleg krav, og økonomiplanen kan vurderast for lovlegheitskontroll. Dette er meint å vera eit tryggleiksnett ved uansvarleg eller overoptimistisk planlegging, særleg når det gjeld inntektsanslag.

Den gir altså eit hovudoversyn over det økonomiske handlingsrommet i planperioden. Den syner dei sentrale rammeføresetnadene på inntekts- og utgiftsida (Sentrale kapittel). Her finn ein oversikt over dei overordna økonomiske disposisjonane og hovudelementa i drifts- og investeringsbudsjettet, overordna mål og klimabudsjettet. Vidare gir planen oversyn over viktige lokale utviklingstrekk med relevans for drift og investeringar (Tenesteområde). Dei meir detaljerte opplysingane om innhaldet i budsjett, økonomiplanen og kommuneplanen si handlingsdel, finn ein i omtalen av dei ulike tenesteområda.

Når økonomiplanen no skal reviderast er det gjort ei vurdering av rammevilkåra som:
• Skatt og rammetilskot
• Renter/avdrag
• Avgifter
• Eigedomsskatt
• Kraftinntekter
• Endringsbehov i tenesteområda

Årsbudsjettet og økonomiplanen skal vera inndelt i ein driftsdel og ein investeringsdel. Løyvingane til dei enkelte budsjettområda i økonomiplanen si drifts- og investeringsdel er sett opp som fastsett i økonomireglementet. Dette blir presentert i ulike forskriftskjema under Budsjettvedtak.

Økonomiplan for 2025-2028 byggjer på rammene frå økonomiplan 2024-2027 og budsjett 2024. Det vil seie at mykje av budsjettpostar og rammer vert vidareført. I tillegg er økonomiplan tufta på politiske signal og føringar frå strategisamling i Formannskap 6.06.24 og notat om rammer vedteke av heradsstyret 12.09.24 i sak 55/24. Rammene til dei største tenesteområda er auka grunna inntektsvekst. Likevel ligg det også krav om innsparing i samsvar med notat frå sak 55/24. Økonomiplan vert presentert og vedteke for 15 tenesteområde som er ei gruppering av KOSTRA-tenester/funksjonar. Frå 2024 er tenesteområdet Integrering og vaksenopplæring innlemma i tenesteområdet Barne- og familietenestene.

KOSTRA er eit nasjonalt informasjonssystem som gir styringsinformasjon om kommunal verksemd. I systemet ligg retningslinjer for korleis utgifter og inntekter skal registrerast og delast inn i funksjonar og artar. Funksjonar er ei kategorisering av kva teneste det er, medan art er kategorisering av kva type inntekt og utgift det der. Ved å ha lik inndeling på art og funksjon mellom kommunar gjev dette moglegheit til å samanlikna ressursbruk, dekningsgrad og prioritering mellom kommunar. (Rettleiar KOSTRA )

Korleis lesa økonomiplanen?

Økonomiplanen inneheld ein tekst som skal vera med å svara ut kva som er utfordringane i perioden og korleis dei skal møtast.

I budsjettvedtaket finn du rådmannen sitt framlegg til verbalvedtak og fordeling av midlar. Fordeling av midlar vedteke på nivået til dei ulike forskriftsskjemaene ligg under budsjettvedtak. Det vil seie med budsjettrammer for tenesteområde innan drift og investering. Rammestyring er difor eit viktig prinsipp som ligg til grunn. Dersom det er prinsipielle endringar i tenestene som det skal løyvast eller fjernast midlar til så er dette synleggjort som økonomiplantiltak under rammeoversikta til aktuelle tenesteområde.

Alle tal i økonomiplan er i 1 000 kr. Det vil seie at dersom det står eit beløp i eit økonomiplantiltak på 5 000, så er dette ei auka løyving på 5 mill. kr (i forhold til budsjett 2024). Alle inntekter er vist med minusforteikn og utgifter med plussforteikn. Beløpet “-658 500” viser ei inntekt på 658,5 mill.kr.

Talbudsjettet er også framstilt i ulike kategoriar av inntekter og utgifter. Grupperinga er gjort ut i frå kva type utgift eller inntekt det er og heng saman med strukturen av kontoserien i Kostra. For tenesteområda vert desse kategoriane nytta: 

Korleis finna fram?

Rådmannen sitt budsjettframlegg vert publisert som eit webdokument og kan lesast på alle digitale einingar.

Når du kjem inn i websida vil du sjå hovudsida med fleire menypunkt nedover sida. Trykker du på meny oppe til høgre får du opp alle hovudkapitla i økonomiplanen. For å koma tilbake til framsida kan du klikka på menyen til venstre. 

• I økonomiplanen finn du sentrale kapittel som gjeld for heile Voss herad og eit kapittel per tenesteområde. 
• Når du klikkar deg inn på eit av kapitla vil du sjå innhald og kan navigera ved å trykka på dei ulike punkta i menyen til venstre.    
• Bak tenesteområda vil du sjå ei hake som du kan trykke på. Du får da opp dei andre tenesteområda slik at du kan navigera deg dit.
• Sist ser du ei liste over innhald slik at du lettare kan navigere deg på sida.
• Tiltaka i økonomiplanen finn du i tabellar som heiter Rammeoversikt. Tidlegare vedteke tiltak er tiltak som vart vedteke i ein tidlegare økonomiplan og som har effekt inn i denne økonomiplanen. Tiltak som gjev auka løving i budsjettet ligg med plussforteikn. Tiltak som er ei redusert løyving frå året før ligg med negativt forteikn. Nye tiltak og omstillings- og effektiviseringstiltak er tiltak som er inkludert i økonomiplanen og som er ein del av forslaget.
• Investeringstiltak ligg i eigne tabellar. Du finn desse i menypunktet til venstre eller ved å bla vidare frå rammeoversikt. 

Hald musepeikaren over tittel på tiltak eller klikk deg inn på tittelen for å få opp tiltaksteksten.